سرنوشت منطقه

اواخر دهۀ هفتاد میلادی دو حادثه تغییری ژرف در نقشۀ ائتلاف‌های منطقه‌ای و رویکرد کشورهای خاورمیانه ایجاد کرد. نخستین اتفاق، شکست جبهۀ مشترک عربی در جنگ با اسرائیل و خروج مصر از این جبهه بود و دومین رخداد، انقلاب اسلامی در ایران و سقوط شاه به عنوان متحد اصلی آمریکا و اسرائیل در منطقه. در سال 1974 مصر و سوریه با تشکیل جبهه‌ای متحد، جنگی را علیه اسرائیل به راه انداختند که هر چند دستاوردهایی برای آنها داشت، اما منشأ تحولات بسیاری در آیندۀ نزدیک بود. این جنگ که به «جنگ اکتبر» یا «جنگ یوم کیپور» معروف است، منجر به انعقاد پیمان ترک مخاصمه میان سوریه و مصر با اسرائیل شد. با این حال انور سادات رئیس‌جمهور مصر در سال 1978 در اقدامی غیرمنتظره به قدس سفر کرد و پس از آن علی‌رغم مخالفت سوریه، پیمان صلح کمپ دیوید میان قاهره و تل‌آویو به امضا رسید. با امضای پیمان کمپ دیوید، مصر رسماً از جبهۀ کشورهای عربی در حال جنگ با اسرائیل خارج شد. اندکی بعد، ایران شاهد انقلابی بود که سیاست‌های خارجی آن را به کلی زیر و رو کرد و پایه‌های ارتباط ایران و سوریه را در دهه‌های بعد تقویت کرد، اما تا به حال منابع چندانی از کم و کیف این روابط در اختیار تحلیلگران و پژوهشگران و عموم مردم قرار نگرفته است. کتاب حاضر، خاطرات عبدالحلیم خدام، از برجسته‌ترین مقامات سیاسی سوریه در دهه‌های گذشته، است. او با استناد به اسناد محرمانه‌ای که در دست داشته، به روایت زوایای پنهان روابط ایران و سوریه پرداخته است. از آنجا که عبدالحلیم خدام دارای جایگاه سیاسی ویژه‌ای در سوریه بوده و در محافل و رسانه‌ها به عنوان مرد شمارۀ دو سوریه شناخته می‌شد، این کتاب به عنوان یکی از منابع ارزشمند در حوزۀ سیاست‌گذاری‌های منطقۀ غرب آسیا به شمار می‌رود.